شهرهای هوشمند و توسعه اقتصادی / دکتر سید محمدرضا حسینی علی آباد

به گزارش اقتصاد دیجیتال و هوش مصنوعی، شهرهای هوشمند به عنوان یک پارادایم نوین در مدیریت و توسعه شهری در عصر دیجیتال ظهور کرده‌اند که در آن از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی پیشرفته به ویژه اینترنت اشیا، داده‌های کلان و هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی کارایی عملیات و خدمات شهری و بهبود کیفیت زندگی شهروندان استفاده می‌شود. پیوند میان شهرهای هوشمند و توسعه اقتصادی یک پیوند عمیق و چندبعدی است که فراتر از به کارگیری فناوری‌های صرف رفته و به تحولی اقتصادی در ساختار شهرها اشاره دارد. در هسته مرکزی این مفهوم اقتصاد داده قرار دارد که در آن داده‌های جمع‌آوری شده از سنسورهای مختلف در سطح شهر به عنوان یک دارایی ارزشمند اقتصادی مورد پردازش و تحلیل قرار می‌گیرند. این داده‌ها به شهرداری‌ها و کسب‌وکارها اجازه می‌دهند تا تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر شواهد داشته باشند. منابع را به صورت کاراتر تخصیص دهند و خدمات نوین و شخصی‌سازی شده‌ای را به شهروندان ارائه دهند که خود بستری برای ایجاد مدل‌های درآمدی جدید و تحریک رشد اقتصادی می‌شود. به عنوان مثال سیستم‌های مدیریت هوشمند ترافیک که از الگوریتم‌های هوش مصنوعی استفاده می‌کنند؛ نه تنها زمان سفر را کاهش می‌دهند و از آلودگی می‌کاهند بلکه با کاهش هزینه‌های لجستیک و حمل‌ونقل برای کسب‌وکارها به طور مستقیم بر بهره‌وری اقتصادی و رقابت پذیری آن‌ها تأثیر می‌گذارند. همچنین توسعه زیرساخت‌های دیجیتال پرسرعت و همه‌گیر که ستون فقرات یک شهر هوشمند است جذابیت شهر را برای جذب استعدادها و سرمایه‌گذاری‌های جدید به ویژه در بخش‌های با فناوری پیشرفته افزایش می‌دهد. این امر منجر به ایجاد خوشه‌های صنعتی نوآور می‌شود که موتور محرک رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی هستند. شهرهایی مانند سنگاپور، بارسلون و دبی با به کارگیری راهبردهای هوشمندانه توانسته‌اند خود را به کانون‌های جهانی نو تبدیل کنند و گردش مالی قابل توجهی ایجاد نمایند. از منظر توسعه پایدار شهرهای هوشمند با بهینه‌سازی مصرف انرژی از طریق شبکه‌های هوشمند و ساختمان‌های هوشمند نه تنها هزینه‌های عمومی را کاهش می‌دهند، بلکه با کاهش ردپای کربن پایداری بلندمدت اقتصادی را نیز تضمین می‌کنند. اقتصاد چرخشی نیز که بر کاهش پسماند و استفاده کارآمد از منابع تأکید دارد با کمک فناوری‌های هوشمند قابل دستیابی‌تر شده است. به عنوان مثال سیستم‌های مدیریت پسماند هوشمند با مسیریابی بهینه و سنجش سطح پر بودن مخازن هزینه‌های جمع‌آوری را تا حد چشمگیری کاهش می‌دهند. با این حال توسعه اقتصادی از طریق شهرهای هوشمند بدون چالش نیست. شکاف دیجیتالی می‌تواند منجر به حاشیه‌سازی گروه‌هایی شود که به فناوری دسترسی ندارند و این امر نابرابری اقتصادی را تشدید کند. همچنین مسائل مربوط به حریم خصوصی داده‌ها و امنیت سایبری باید به دقت مدیریت شوند تا اعتماد عمومی که شرط لازم برای مشارکت و پذیرش گسترده است از بین نرود. سرمایه‌گذاری کلان در زیرساخت‌های هوشمند نیز می‌تواند برای بسیاری از شهرها به ویژه در کشورهای در حال توسعه یک مانع بزرگ باشد. بنابراین یافتن مدل‌های مالی و مشارکت عمومی خصوصی نوآورانه برای تأمین مالی این پروژه‌ها ضروری است. در نهایت باید تأکید کرد که هوشمندسازی یک شهر تنها در گرو فناوری نیست بلکه به حکمرانی خوب، برنامه‌ریزی استراتژیک و مشارکت فعال شهروندان نیز وابسته است. زمانی یک شهر هوشمند به توسعه اقتصادی منجر می‌شود که فناوری در خدمت مردم و اهداف توسعه پایدار قرار گیرد و نه به عنوان یک هدف غایی. در خودیافته شهرهای هوشمند با ایجاد یک اکوسیستم یکپارچه و به هم پیوسته از بازیگران مختلف دولتی، خصوصی، دانشگاهی و جامعه مدنی بستری را فراهم می‌آورند که در آن نوآوری شکوفا می‌شود، کسب‌وکارهای جدید متولد می‌شوند و بهره‌وری در تمامی بخش‌ها افزایش می‌یابد و در نتیجه مسیر به سمت یک توسعه اقتصادی جامع پایدار و همه‌شمول را هموار می‌سازند.

به قلم: دکتر سید محمدرضا حسینی علی آباد – مدیرمسئول دوفصلنامه اقتصاد دیجیتال و هوش مصنوعی