مدیریت انرژی در سازمان‌ها – علیرضا محمودی فرد

براساس گزارش اقتصاد دیجیتال و هوش مصنوعی، مدیریت انرژی (Energy Management)، به‌عنوان یک فرآیند سیستماتیک در سازمان‌ها به‌منظور بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش هزینه‌ها و تأثیرات زیست‌محیطی تعریف می‌شود. با توجه به تغییرات اقلیمی و افزایش قیمت انرژی، مدیریت مؤثر انرژی به یک اولویت استراتژیک برای سازمان‌ها تبدیل شده است. این یادداشت به بررسی اهمیت، استراتژی‌ها، و چالش‌های مدیریت انرژی در سازمان‌ها می‌پردازد.

۱. اهمیت مدیریت انرژی

مدیریت انرژی نه تنها به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند، بلکه به بهبود عملکرد محیط‌زیستی سازمان و افزایش رقابت‌پذیری نیز می‌انجامد. برخی از مزایای کلیدی مدیریت انرژی عبارتند از:

کاهش هزینه‌های انرژی: با شناسایی و پیاده‌سازی راهکارهای بهینه‌سازی مصرف انرژی، سازمان‌ها می‌توانند هزینه‌های عملیاتی خود را به طور قابل توجهی کاهش دهند (Farboud & Khosravi, 2020).

کاهش اثرات زیست‌محیطی: بهینه‌سازی مصرف انرژی منجر به کاهش گازهای گلخانه‌ای و سایر آلاینده‌ها می‌شود، که به بهبود ابعاد پایداری سازمان کمک می‌کند (WEX, 2021).

افزایش رضایت کارکنان: ایجاد محیط کاری با کیفیت بالاتر و دارای کارایی انرژی می‌تواند به بهبود سلامت، راحتی و رضایت کارکنان منجر شود (Miller, 2019).

ایجاد تصویر مثبت: سازمان‌هایی که به مدیریت انرژی اهمیت می‌دهند، به‌عنوان پیشگامان پایداری شناخته می‌شوند و می‌توانند اعتماد مشتریان و ذی‌نفعان را جلب کنند (Zhang et al., 2020).

۲. استراتژی‌های مدیریت انرژی

برای دست‌یابی به اهداف مدیریت انرژی، سازمان‌ها می‌توانند از استراتژی‌های مختلفی استفاده کنند:

۲.۱. ارزیابی و تجزیه و تحلیل مصرف انرژی

نخستین گام در مدیریت انرژی، ارزیابی دقیق مصرف انرژی در سازمان است؛ این شامل جمع‌آوری داده‌ها، تجزیه و تحلیل و شناسایی نقاط ضعف و فرصت‌های بهبود است. به‌کارگیری نرم‌افزارهای مدیریت انرژی می‌تواند در این مرحله بسیار کمک‌کننده باشد.

۲.۲. بهبود فناوری و تجهیزات

تعویض تجهیزات فرسوده با دستگاه‌های کارآمد و مدرن، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به‌طور قابل توجهی مصرف انرژی را کاهش دهد؛ به‌عنوان مثال، استفاده از سیستم‌های LED و (HVAC (Heating, Ventilation, and Air Conditioning کارآمد (Liu et al., 2019).

۲.۳. آموزش و فرهنگی سازی

ایجاد یک فرهنگ انرژی در میان کارکنان با آموزش‌های مداوم و افزایش آگاهی می‌تواند به رفتارهای مصرف انرژی بهینه‌تر در سازمان منجر شود (Laitner et al., 2015).

۲.۴. استفاده از منابع تجدیدپذیر

ادغام منابع انرژی تجدیدپذیر از جمله انرژی خورشیدی و بادی در ساختار انرژی سازمان می‌تواند به کاهش وابستگی به منابع غیرقابل تجدید و کاهش هزینه‌ها کمک کند (Luthra et al., 2015).

۲.۵. پیاده‌سازی استانداردها و گواهینامه‌ها

اخذ گواهینامه‌های بین‌المللی مانند ISO 50001 می‌تواند سازمان‌ها را در پیاده‌سازی سیستم مدیریت انرژی و بهبود مستمر کمک کند (Patlitzianas et al., 2019).

۳. چالش‌های مدیریت انرژی

با وجود مزایای فراوان، مدیریت انرژی در سازمان‌ها با چالش‌هایی نیز مواجه است:

هزینه اولیه پیاده‌سازی: هزینه‌های آغازین برای پیاده‌سازی بهینه‌سازی‌های انرژی می‌تواند بالا باشد، که می‌تواند مانع از اقدام سریع سازمان‌ها شود (Choi et al., 2020).

داده‌های ناقص و عدم شفافیت: عدم وجود داده‌های دقیق و شفاف در مورد مصرف انرژی می‌تواند مانع از تحلیل مؤثر و استراتژیک مدیریت انرژی شود (Benetti et al., 2021).

مقاومت در برابر تغییر: کارکنان ممکن است در برابر تغییرات در روش‌های کاری و سیستم‌های جدید مقاومت نشان دهند (Wang et al., 2020).

۴. نتیجه‌گیری

مدیریت انرژی به‌عنوان یک استراتژی کلیدی برای سازمان‌ها در عصر حاضر اهمیت زیادی دارد. با اتخاذ رویکردهای سیستماتیک و جامع، سازمان‌ها می‌توانند ضمن کاهش هزینه‌ها و اثرات زیست‌محیطی، عملکرد بهتری را نیز ارائه دهند. به‌کارگیری تکنیک‌ها و فناوری‌های نوین، آموزش و ایجاد برند مثبت از جمله راهکارهای مؤثر در حوزه مدیریت انرژی به شمار می‌روند.

تنظیم‌کننده: علیرضا محمودی فرد – پژوهشگر حیطه حقیق در عملیات و مشاور ارشد مدیر در امور توسعه و مدیریت منابع در کانون تحقیق و توسعه واحدهای تولیدی، تجاری و خدماتی